Felaketlerin bizden uzakta, başka bir yerde yaşandığına inanmak insanı rahatlatıyor. Tanımadığımız insanlar için anlık üzüntüler uçup gidiyor. Sorun şu ki, “uzak” yakınlaşıyor.
Afrika’dan Antarktika’ya, yedi kıtanın tamamı olağanüstü aşırı hava olaylarına sahne oluyor. Dünya, bu ay kayıtlara geçen en sıcak haftasını yaşadı. Çin 52.2C ile geçici yeni bir ulusal sıcaklık rekoru kırdı, Antarktika’da buzullar kış olağandışı sıcak seyrettiği için tehlike boyutunda eridi, Afrika şimdiye kadarki en sıcak gecesini yaşadı. Diğer bölgeler ise ölümcül sellerle karşı karşıya.
Neden Sağlık Bakanı pandemide olduğu gibi rutin açıklama yapmaz…. Bakan dışında bu konunun ciddi bir sözcüsü var mı? Türkiye’nin neden iklim eylem planı, sağlık kriz masası yok? Var biz mi bilmiyoruz? Yerel yönetimlerde kimler var? Bu konuda uzmanlar var bizim mi haberimiz yok?… Diğer uygulamacı bakanlıkların iklim gibi felaket durumlarıyla çapraz ilişki içinde olan uzman kadroları var mı? Bu kadro, beklentilerini ve zor zamanlarda ne yapmamız gerektiğini bize aktarmalı, ben mi yanlış düşünüyorum.
Deprem olduğunda, orman yandığında, hortum süpürdüğünde, selde yerleşim alanları yerle bir olduğunda, kitle ölümleri yaşandığında konunun adı kriz. Kriz kurban verir. Krizleri öngörme süreci risk yönetimidir.
Neden bu soruları soruyorum
Çok daha fazlasını sormalıyım; Geçtiğimiz hafta boyunca sıcaklıklar Fransa, İspanya, Polonya ve Yunanistan dahil olmak üzere güney ve doğu Avrupa’da artış gösterdi. İtalya, İspanya ve Yunanistan’ın bazı bölgelerinde 45C’nin çok üzerinde sıcaklıklar bekleniyor ve İtalya’nın Sardunya bölgesinde sıcaklık 48C’ye kadar çıkabilir. Avrupa’da şimdiye kadar kaydedilen en yüksek sıcaklık 2021 yılında Sicilya’da 48,8C olmuştu. Roma, Bologna ve Floransa gibi büyük şehirler, İtalya’da aşırı sıcaklar nedeniyle kırmızı alarm verilen 10 şehir arasında yer alıyor.
Komşuya olan bize olmaz mı?
Yunanistan’da Akropolis, ziyaretçileri güneşten “korumak” adına kapatıldı. Geçtiğimiz cumartesi ve pazar günlerinin en sıcak saatlerinde de kapalı kalan Akropolis’ten çok sayıda turist hastaneye sevk edildi. Pazar günü Yunanistan’da en az 46 orman yangını çıktı. İspanya’nın La Parma adasında çıkan orman yangınının yayılması üzerine 4.000’den fazla kişi tahliye edildi. İspanya’nın sekiz Kanarya Adası’ndan Tenerife’de çıkan orman yangını 50 kişinin tahliye edilmesine yol açtı. Hırvatistan’da, Adriyatik kasabası Sibenik yakınlarındaki orman yangını şiddetlendi. Balkanların büyük bir kısmı geçen hafta sıcak hava dalgasından etkilendi ve Karadağ, Bosna ve Sırbistan’daki meteoroloji uzmanları ve doktorlar insanlara mümkün olduğunca kapalı alanlarda kalmaları ve dışarı çıkmaları halinde bol miktarda sıvı tüketmeleri çağrısında bulundu.
Hindistan ve Pakistan’da ölümcül seller
Güney Asya bir kez daha kuzey Hindistan ve Pakistan’da yıkıma yol açan rekor kıran muson yağmurlarıyla sarsıldı. Delhi’de metrekareye 153 kg yağmurla “son 40 yılın Temmuz ayında tek bir günde alınan en yüksek yağış miktarı” kaydedildi. Pakistan’da bir milyon kişi bulut patlamaları ve ani sellerden etkilendi. Hindistan’ı da bulut patlaması vurdu ölü sayısı 111. Nehirlerin çoğu “tehlike sınırını” aştı ve “Nepal’in su toplama alanlarındaki aralıksız yağışlar” nedeniyle sel suları 100’den fazla köye girdi. Muson yağmurlarının başlamasından bu yana Nepal’de toprak kaymaları yaşanıyor.
ABD’de sel ve rekor sıcaklık
ABD Ulusal Hava Durumu Servisi’ne göre, sıcaklık ABD nüfusunun neredeyse üçte birini – 100 milyondan fazla insanı – geçen hafta boyunca neredeyse her gün aşırı sıcak uyarısı altında bıraktı.
Kaliforniya-Nevada sınırındaki milli park olan Death Valley’de dünyanın 56.7C’lik sıcaklık rekoru kırılacak gibi duruyor. Florida açıklarında su neredeyse bir jakuzi kadar sıcak. Porto Riko’da günlerce yaşamı tehdit eden sıcaklık endeksleri görüldü. Okyanuslarda mercan beyazlaması bekleniyor. Ne kadarının hayatta kalacağı belli değil.
İklim zengin dinlemiyor
Kaliforniya’da binlerce dönümden fazla birinci sınıf tarım arazisini sular altında bıraktı. Traktörleri, elektrikli ekipmanları ve çiftlik evlerini sürükledi. New York’un kuzeyinde Hudson Nehri yükseldi, sel oldu bodrum katları doldurdu, yolları kapladı, insanları evsiz bıraktı.
Kanada’dan ABD’ye yayılan orman yangını dumanı birçok ikonik şehri zehirli turuncu bir pusla kapladı.
Kuzey Afrika ve Arap Yarımadası
Cezayir’de sıcaklığın 48C’ye ulaştığını bildirdi. Mısır da bunaltıcı sıcaklarla boğuşuyor. Komşu Lübnan, Filistin ve İsrail’de de yüksek sıcaklıklar yaşanıyor. Suudi Arabistan’da ve Lübnan’da aşırı sıcaklardan orman yangınları yaşanıyor.
Çin’de seller ve rekor sıcaklıklar
Çin’de de rekor sıcak hava dalgası Güney Kore, Japonya ve Filipinler’de sel felaketleri var… Japon Denizi’nin güneyine ve Pasifik Okyanusu’nun batı kısmına yaklaşan şiddetli yağış konusunda uyarıda bulunuldu. Aynı gün Mainichi Shimbun gazetesi, Japon Denizi yakınlarındaki Fukuoka eyaletindeki Kurume şehrinde sellerin “çok sayıda evi sürüklediğini” bildirdi.
Sansürlenen medya
Sansür yalnız bizde değil, iklim krizi gibi küresel bir felaket. Bağımsız medyanın dünyanın dört bir yanından bildirdiği kadarını öğreniyoruz, gerisi muamma… Muhtemeldir ki, ölüm sayılarını ve felaketin etkilerini medya kısıtı nedeniyle hiçbir zaman tam olarak öğrenemeyeceğiz. 2023 asrın felaketi deprem de öyle olmadı mı?
Sus konuşma, durma devam et
Türkiye’den bir örnek konuya ne kadar duyarlı olduğumuzu göstermeye yeter. Bodrum Gölköy’deki Cennet Koyu, Türkiye’nin emsalsiz güzelliklerinden biri… doğa katliamı yaşanıyor. Ormanlık alanında ağaçlar kesilmiş, beton villalar inşa edilmiş. Bu coğrafyada devlet ormanı var, Milli Emlak inşaat kullanımına izin vermiş. Halk bağırıp çağırıyor, etkisi yok. Bir iki sınırlı cılız haber… Belediyeden ses yok, Turizm Bakanlığından ses yok… kimse konuyu konuşmuyor. Yeni dönem iletişim politikası; susup devam etmek. İklim krizinin nedenleri çok, önem sırasına göre fosil yakıt tüketimi, doğanın tahrip edilmesi… ve daha pek çok!
Etki çemberinden bir örnek
İklim değişikliğinin toplum üzerinde pek çok olumsuz etkisi var. İklimle doğrudan ilişki kurulması zor olduğu için bunlardan bir tanesine ayırımcılık yaparak seçim hakkımı kullanacağım. İklim değişikliğinin yol açtığı kasırga, sel ve kuraklık gibi doğal afetler nedeniyle milyonlarca insan göçe zorlanıyor. Bu durumlarda, kadınlar orantısız etkileniyor. Yerinden edilmek, şiddet görmek, sömürü ve istismara uğramak, cinsel saldırı, cinsiyete dayalı ayırım, açlıkla mücadele, güvenlik… Kadınların yaşadığı sorunlardan birkaçı! Ve bunların yarattığı ruh sağlığı sorunları. Umutsuzluk ve kaygı… Etkileri nesilden nesile akan bir acıdan söz ediyoruz.
Her konuda konuşmayı seven Türk yetkilisi, uzmanı… susma konuş; yol göster.
