Küresel köy… sınırların kalktığı dünya… büyüyen medya… küçülen haber merkezi… dünyaya açılan iletişim… yerelleşen gazetecilik… İşte yeni gazetecilik. ABD’nin dev medya grubu Gannet News Service, yeni gazetecilik akımını başlattı.
Gazetecilik mesleğimde yaşadığım dönüm noktalarından biri, dünyanın en prestijli mesleki örgütlenmelerden Alfred Friendly Press Fellowships aracılığıyla, ABD’nin en yüksek tirajlı yayınlarında çalışmak oldu. Washington Post’un efsanevi yazı işleri müdürü Alfred Friendly anısına kurgulanan Alfred Friendly Press Fellowships’e seçildiğimde, bana iki farklı gazetede çalışma piyangosu çarptı. Kısaca AFPF olarak anılan bu burs, genel olarak habere, medyaya, iletişime ve özetle mesleğimle ilgili her şeye daha farklı bakabilmemi sağladı. O gün, görev alacağım kuruluşlardan birinin USA Today, diğerinin Tenessean olmasının, aslında ne kadar önemli olduğunu bugünkü ağırlığıyla kavrayamamıştım.
USA Today, o günlerin en yüksek tirajlı “magazin gazetesi” olarak görülürdü. İçerik ve fotoğraf dengesi ile habere bakışı o kadar farklıydı ki, ezber bozuyordu. Anlayamayan, algılayamayanlar çoğunluktaydı; öyle ki, USA Today tirajı karşısında ezildikleri için USA Today’e, “havaalanı gazetesi” derlerdi. Aslında tanım çok doğruydu. Havaalanı içindeki devinimde okunabilecek bir gazete olarak doğru bir kurguya sahipti. Havaalanında bir noktadan diğerine ulaşmaya çalışan “dünya vatandaşları”nın çeşitli konulara duyacağı ilgi ve ihtiyaçları olan bilgileri bulabilecekleri kadar geniş yelpazede haber aktarımını ilk kez USA Today’le gözledik. Küreselleşmenin ilk medya temsilcilerinden biri olarak, her yerde aynı haber anlayışını ve haberde prototip uygulamasını getiren gazeteydi. Medya sektörü milyon tirajları USA Today’le gördü, hayal gücüne sığdırmakta zorlandı.
Tenessean ise ABD’nin en yüksek tirajlı yerel gazetesiydi… Türkiye’deki hiç bir ulusal gazete Gannet News Service ağında yer alan bu gazete kadar etkin olabilmiş değildir. Yerel haberlerin sayıca ve nitelik olarak zenginliğiyle ilk kez burada karşılaşmıştım. Bu karşılaşma beni silkelemişti. Yaptığım kısacık bir yerel haberin ertesi gün gazetede benim imzamla çıkmış olduğunu gördüğümde şaşkınlığımı unutamam. Bizim habere imza koyma keyfiyetimiz ve her haberi beğenmeme kültürümüze taban tabana zıt bir anlayışla karşı karşıyaydım. Yerel haber her şeyden önemliydi ve haberde imza bir sorumluluk olarak algılanıyordu. Muhabir haberinin önüne geçemezdi…
Küresel habercilik yerelleşiyor
Dünya küresel bir köye dönüşürken, yerellik önem kazanıyor. Hayatın her alanı ve beraberinde medya da bu akımdan nasibini alıyor. Ne yazık ki, Türkiye’de yerel haberler ve yerelleşme hala küçümseniyor!
ABD’de, iletişim araçlarında yer alan ulusal/küresel siyaset ve ekonomi gibi konuların ağırlığı azalırken, bu haberlerden açılan alanda yaşamın içinden haberler, gerçek okur ya da kullanıcı tecrübeleri, yaşam hikayeleri, sağlık, yemek, spor, sosyal yaşam, toplum menfaatlerinin denetimi gibi konular popüler olmaya başladı. Yemek, sağlıklı yaşam, hobi kanallarının sayısı artıyor. Artık yaşamın kendisi daha değerli, daha önemli! Araştırmacı gazetecilik, vatandaşın vergilerinin nereye gittiğinden uyuşturucu sorununa, çocuk eğitiminden sağlık ya da günlük hayattaki sorunlara kadar pek çok konunun peşini bırakmamayı gerektiriyor.
Bu süreç nasıl başladı; yerel yönetimlerin yetki ve sorumluluklarının artmasıyla beraber başlamış olabilir mi? Sınırların kalktığı, internetin görünmez hatlarla insanları birbirine bağladığı bir dünyada merkeziyet eski gücünü ne kadar koruyabilir? Vatandaş gazeteciliğinin “yerel” medya ile etkileşimi nasıl olacak?
Habercilik yalnızca hayatın içindeki değişime ayak uydurmak zorunda değil, baskı, tasarım, dijital mecra uygulamalarındaki hızlı değişim yüzünden habercilik yapan kişilerin bu kalemlere yetişebilmesi zorlaştı… Gazetecilik öylesine büyüdü ki, yeniden küçülmek kaçınılmaz oldu. Küçülürken habere, özellikle yerel olana daha fazla ilgi duymaya başladı. Habercilik, haber üretimi ve haber ulaştırma olmak üzere iki ana aksta konuşulmak zorunda…
Geleceğin haber merkezi
ABD’nin en büyük medya ajansı Gannett News Service’te yepyeni bir süreç başlıyor. İlk olarak Gannet’e bağlı en yüksek tirajlı günlük gazetesi Tennessean’da başlayan yeniden yapılanma süreci, Gannett grubunun üyelerinden Pensacola News Journal, The Greenville News, Asbury Park Press ve Asheville Citizen-Times gazetelerinde de geçerli.
Bu gazetelerin ürettiği haberlerle beraber çok daha fazla içerik App.com’da yayınlanacak. Yerel içeriğin değer kazandığı bu değişim sürecinde yeni işe alımlar, yeni pozisyonlar ve yeni görev tanımları oluşacak, böylece daha fazla yerel içerik sağlanacak. “Geleceğin haber merkezi” sloganıyla yaşanan değişim kapsamında çalışanlar hangi alanda görev almak istediklerini seçme şansına da sahip olacaklar. Klasik editör görev tanımının yıkıldığı bu değişim sürecinin hedeflerinden biri muhabirlere A’dan Z’ye yayına hazır haber üretebilme becerisini kazandırmak.
Görev tanımları değişip gelişirken, gazeteler daha az personelle çalışacak, yönetim ve idari hat zayıflarken haber üretim hattı güçlenecek ve muhabirler tam anlamıyla okurların sesini duyacak. Yerel muhabirler kadroya girecek. Bu gelişime paralel olarak, Gannett Ağı, yayıncılık ve dijital operasyonları da ayırmaya karar verdi. Artık gazeteciler yalnızca haber işiyle ilgilenirken dijital, baskı ya da tasarım gibi konularda uzmanlar çalışacak.
13 pozisyon ortadan kalkıyor
Başta Tennessean gazetesi olmak üzere Gannett News Service’de yaşanan değişikliği gazetenin Yazı İşleri Müdürü Stefanie Murray “reset atmak” ifadesiyle tanımlıyor. Yüzde 15 oranında küçülmeye giden Tennessean’de 89 pozisyon 76’ya düşürülecek. Görevler yeniden tanımlanacak. Okurları dinlemek için bilimsel prensipleri kullanacaklarını belirten Murray, yönetici pozisyonlarının ve üretimle ilgili rollerinin azalacağını söylüyor. Hiyerarşik olarak yönetim yapısında raporlamaya daha az yer verilirken bu durum haber üretimine çeviklik kazandıracak.
Yeni yapılanma son çeyrekte hayata geçiyor. Her tür yerel habere daha fazla önem verilecek ve sayıları artacak. Süreçte Toplum Denetçisi olarak hareket edecek dört kişilik bir kadro ekibe eklemlenecek, halkın sesini duyurmak için gereken önlemleri alacaklar.
Sadece gazetecilik yapacaklar
Gannett’in, Pensacola News Journal’ın yayın işini ikiye bölerek yayıncılık ve dijital işleri kendi şirketlerinden cars.com bünyesine alacağını duyurması gazetecilere “sadece gazetecilik” yapma fırsatı sunuyor. Pensacola News Journal Yazı İşleri Müdürü Lisa Nellessen-Lara üretimde verimliliğin artacağı bu yeni dönemde, birbirinin aynı iki editör pozisyonundan birinin ortadan kalkacağını ve gazetede iki yeni muhabir pozisyonunun açılacağını söylüyor. “Gannett’in amiral gemisi olan gazetesi USA Today ile bir ortaklığa giriştik. Her hafta Pensacola News Journal’a 70 sayfa yerel ve ulusal içerik eklemeye karar verdik diyen Nellesen-Lara, “Bu adımı, gazeteciliğimizi toplumun içine doğru geliştirmek, daha derin içerik üretmek, ana hikaye anlatımına ve araştırmacı gazeteciliğe daha fazla odaklanmak ve kaynaklarımızı serbestçe kullanmak için atıyoruz.” ifadesine yer verdi. Eğitim, çocuk gelişimi, uyuşturucuyla mücadele gibi konu başlıkları, Pensacola News Journal’ın yeni içerik konularından bazıları…
Muhabir, okuru dinleyecek
The Greenville News Yazı İşleri Müdürü William Fox ise yönetici pozisyonlarının azalmasıyla beraber personelin yeni görevlerini yerine getirebilmesi için yeni beceriye ve araçlara ihtiyaç duyacaklarını belirtiyor. Yeni dönemde gazetecilik becerileri öne çıkacak. Raporlama ve haber taşıma unsurlarına daha fazla yatırım yapılacak. Gazeteciler, okurlara haberi daha hızlı şekilde ulaştırmak için App.com’a haberlerini doğrudan girebilecekler. Muhabirler, okurları dinlemek ve haber için sahaya çıkmak konusunda inisiyatif sahibi olacaklar. Yazacakları hikayeler doğrudan okurların okuyacağı, duyacağı veya izleyeceği türden haberler olacak. Haberler okura, mobil, basılı mecra, akıllı telefonlar ve internet gibi farklı yollardan daha yoğun ve hızlı ulaştırılacak.
