Keiretsu gibi girişim platformları neye ev sahipliği yapmak ister; hikayelere! Melek yatırımcılar neye para harcamak ister; hikayeye! Yeni fikirler nereden çıkar; toplumsal hikayelerden! Firmalar ne ister, hikayesi olan insan kaynağıyla çalışmak ve çalışanlarının hikaye yaratabilecek fikir üretmesini! Pazarlamacı ne ister, hikayesi olan ürün ve hizmeti pazarlamak!
Neymiş bu hikaye, nerede bulunur, hikayeyi kim yazar, neyin hikayesi vardır… Her şeyden önce hikaye bilgiyle üretilir. Araştırma ile yorumlanır, matematikle hesaplanır. Birkaç örnek vererek açıklamak isterim.
Firmalar her ilginç hikayeye yatırım yapar mı; şüphesiz hayır. Hikayenin o an toplumsal hikayeyle de uyumlu olması gerekir. Bu hikayeleri de sizin benim gibi bireyler kaleme alıyor. Ya kurumun içinden, çoğunlukla kurum dışından ve zaman zaman kurumların işbirliklerinden yeni hikayeler yazılıyor.
Özetle; benim hikayelerini sevdiğim için yüzlercesi arasından cımbızla çektiğim örneklerden oluşan bu yazıyı şunun için derledim; hikayenin her zaman alıcısı var. Hikayesi olan girişimlerin her anlamda alıcısı oluyor.
Hikaye bilgi demek. Bilgi, tedbir, hesap kitap demek olsa da, girişimci, kurduğu hayali bilgi sayesinde hayata geçirebiliyor. Türkiye’nin bilgiye donanmış hayallere ihtiyacı var.
Beyaz Yakalı GE Robotları
Dünyanın en büyüklerinden General Electric (GE) firmasının el atmadığı alan yok. El attığı alanlarda da hikayelere dokunuyor. Tam da böyle… Firma toplumsal bir hikayeden yola çıkarak enteresan bir alana yatırım yapma kararı aldı; robotlar. Bu robotlar ofis işlerinde beyaz yakanın yerini alacak. GE neden robot çalışan alanına yatırım yapmaya gönül verir?
Hemen bir ipucu vereyim; ABD İstatistik Kurumu’nun bir araştırmasına göre, Amerikan iş dünyası 1998 ve 2013 yıllarında toplam saat birimiyle aynı yoğunlukta çalışmış. Çalışma süresinde fark yok. 2013’ü 1998’den ayıran konu, çalışmanın neticesi üretim yüzde 40 daha fazla. Bazı işlerin robotlar tarafından yapılmaması için hiçbir neden olmadığı gibi, olması gereken ya da olacağı da bu, öyle görünüyor. Belli ki GE firması pek çok sektörde olduğu gibi bu alanda da gelecekte yerini almaya çalışıyor.
Teknoloji sayesinde işler daha hızlı ve daha güvenli yapılıyor. Bazı mesleklerin yok olacağı öngörülüyor. Kırtasiye işleri, dosyalama veya insanların siparişlerini alma gibi hizmet işleri makineleşiyor. Robotların yardımıyla insan zekasını katma değerli işlerde kullanacağımız varsayılıyor. Katılır mısınız bilmem, her ne kadar insanlar kendilerinden bekleneni veremese de robotlar işlerini çok iyi yapıyorlar.
Armut’un hikayesi
Başak Taşpınar Değim, Boğaziçi Üniversitesi İnşaat Mühendisliği mezunu. Koç’da MBA, ABD’de master yapmış. Coco-Cola, Morgan Stanley, Nealsan ve Nevlon gibi şirketlerde çalışmış. 2010 yılında Türkiye’ye dönmüş. Taşınma sırasında boyacısından nakliyecisine hayatından bezdirince, hayatını değiştirmiş. Şimdi başta kadınlar olmak üzere başkalarının hayatını değiştiriyor. Yani kolaylaştırıyor ve hikaye yazdıkça başarıyor.
Hizmet ihtiyacı olanlarla, alanında uzman çalışanları ve kuruluşları internet üzerinden buluşturan, aylık 1,3 milyondan fazla ziyaretçiye ve 7 milyondan fazla sayfa gösterimine ulaşan armut.com, ikinci yatırımını aldı (toplamda 3,2 milyon dolar) 2015’de 400.000’in üzerinde hizmet talebi almış, 90.000’i aşan hizmet verenle çalışmış. İkinci faz yatırımla toplamda 4,2 milyon dolar yatırım almış, son bir yılda yüzde 700 büyümüş oldu.
Pokemon’un hikayesi
Google ve Nintendo, Pokémon Go’nun yapımcısı Niantic’e 30 milyon dolar yatırım yaptı. Şimdi diyebilirsiniz ki, bunun ne hikayesi var. İnanın gönlüm sizinle, ama yanılıyoruz, onun hikayesi toplumsal açlık. Bir hikayesi olmasa bu başarıya imza atılır mı: Pokémon Go’nun yapımcısı Niantic Labs, Google, Nintendo ve Pokémon Company Group’tan 30 milyon dolar yatırım aldı.
Niantic’in kurucusu ve CEO’su John Hanke‘nin 2001 yılında kurduğu Keyhole adlı girişim, 2004 yılında Google tarafından satın alınmış ve Google Earth markasıyla pazara sunulmuştu. Google’ın Geo biriminde üründen sorumlu başkan yardımcısı olarak görev yapan Hanke, 2011 yılından beri Niantic’te ve Google’ın altında çalışmaya devam ediyordu.
Niantic, Google’ın Alphabet adı altında yeniden yapılanmasıyla, bağımsız bir startup haline geldi. Yatırımla ilgili yapılan açıklamada Niantic’in jeolokasyon teknolojisi, dinamik hikaye anlatımı ve inovatif oyun tasarımı konularından rüştünü ispatladığına değiniliyor. Çıktığı ilk gün sunucuları çökertmeyi başaran oyuna ilgi ilk gün hisseleri fırlattı. Pokemon Go’nun sadece iOS platformundan elde ettiği günlük gelirin yaklaşık 1,6 milyon dolar olduğu ifade ediliyor. İlk 5 gün içerisinde sadece ABD’de iOS ve Android platformunda 7,5 milyon kez indirildiği tahmin ediliyor.
GM-NASA Uzay Eldiveni
General Motors (GM) ve NASA işbirliği sayesinde Uluslararası Uzay İstasyonu’nda kullanılmak üzere robot eldiven teknolojisi tasarlandı. GM, İsveç medikal teknoloji şirketi Bioservo’yı RoboGlove projesinde yetkilendirdi. Bioservo, kendi SEM GloveTM (Sorf Extra Muscle) teknolojisi ile RoboGlove’u birleştirecek. GM ve NASA’nın giyilebilir teknoloji ürünü RoboGlove, 9 yıllık işbirliğinin sonucu. RoboGlove sensörler, uyarıcı ve algılayıcı kullanarak insan elindeki sinir, kas ve tendon görevini yerine getiriyor. Endüstriyel kullanım için kavrama (tutma) destek aygıtı geliştirmesi amaçlanıyor. Hedef el kaslarının yorulmasının önüne geçmek. Araştırmalara göre düzenli olarak herhangi bir aleti kavrayan el, birkaç dakika içinde yorgunluk belirtileri gösterebiliyor. GM, Amerika’nın ilk robot eldiven üreticisi olmayı hedefliyor. Ürünle ilgili testlere başladı. RoboGlove, bir işçinin bir aleti kullanırken ihtiyaç duyduğu güç miktarını azaltıyor, zamandan tasarruf sağlıyor.
Dünya büyük bir köy
Köy okulundan çıkan hikaye: Udemy! Eren Bali, Malatya doğumlu, 28 yaşında. Tek dersliği bulunan bir köy okulunda okumuş. Bali, bugün dünyanın önde gelen fon şirketlerinden toplamda 16 milyon dolar yatırım alan bir internet şirketinin kurucu CEO’su. Silikon Vadisi’nde kurulan “Udemy”, internet üzerinden her türlü dersin verilebildiği bir platform. Udemy bilgi ve birikimini paylaşmak isteyen herkese açık; Mark Zuckerberg ve Marissa Mayer da ders verebiliyor. 5 binin üzerindeki onaylı ders var.
Hikayesi şöyle; bir gün ailesi, iki kız kardeşi ve Eren için bilgisayar ve birkaç aylığına internet bağlantısı satın almış. İnterneti kullanmaya başlayınca, dünyası değişmiş. Öyle ki, online kaynaklar ile çalışarak matematik olimpiyatlarını kazanmış. Malatya Fen Lisesi, ODTÜ mezunu. Projeyi okul arkadaşıyla önce Türkiye’de gerçekleştirdi, başarısız oldu. Pes etmediler, teknolojinin kalbi San Francisco’ya taşındılar. Görüştükleri yatırımcılar reddetti ama onlar siteyi açmaya karar verdiler. Udemy’nin aldığı yatırımlarla toplam değerinin 100 milyon doları aştığı tahmin ediliyor.
Uzay yolunda çöp kamyonları
Ian Wright, Tesla Motors’un kurucu ortaklarından. Şirketten ayrılmış. Yüksek performanslı elektrikli spor arabalar üretmeyi amaçlamış, X1 adı verilen 3 saniye içinde 60 mph (yaklaşık 96 km/s) hıza ulaşan bir model üzerinde çalışmış. Sonrasında daha büyük bir fark yaratmanın yolunu düşünmüş: Aklına çöp kamyonları gelmiş. Neden acaba? ABD’de yaklaşık 150,000 çöp kamyonu yollarda. Aslında çöp kamyonları, çevreyi temizlerken kirletiyor. Gaz salınımı yüksek. Wright, elektrikli güç aktarımı sistemini geliştirmiş. Akü azaldığında türbin, elektrik üretmek için benzin kullanmaya başlıyor ve araç harekete devam edebiliyor. Tekerlekteki motorlarla birlikte çalışan sistem, yıllardır hibrit motor kullanılan trenlerdeki sisteme benzer. Bu sistem yaklaşık 30 ton ağırlığındaki kamyonların yakıt tüketimini yüzde 70 oranında azaltacak. FedEx firması, sevkiyat araçlarını bu sisteme dönüştürmek istiyor, 25 adet sipariş vermiş bile… Halen 2 sevkiyat aracı bu sisteme sahip.
Anında muayene
Doktorlara uzaktan erişim sağlayan proje mimarlarından biri Eren Özağır. İngiltere merkezli PushDoctor’ın kurucularından. 8,2 milyon dolar yatırım aldı. PushDoctor, doktorlarla görüntülü görüşme yapmanızı sağlayan bir girişim. Doktor tavsiyesi gereken acil durumlarda 7/24 bir doktora ulaşabiliyorsunuz. PushDoctor, 3 dakikada talepleri yanıtlıyor. 7 bin doktordan oluşan havuzu var. Kullanıcıya çok seçenek, hızlı çözüm sunuyorlar.
