Şu İMF ve Dünya Bankası çalışanları iyi ki var. Uçakta ya da otel odalarında yaşıyorlar. Sürekli havadalar. Sürekli rakamlarla yaşıyorlar. Takım elbiseli çalışkan adamlar hayata karışmadıkları için her şeyi bilgisayar ekranında gördükleri gibi sanıyorlar.
Dünya Bankası Türkiye Direktörü Ulrich Zachau da böyle. Hatırlasanıza geçenlerde nasıl da herkesi kızdırdı, kızmayanları da güldürdü. Aslında kötü niyetli değil. Elindeki kağıda bakıyor, okuyor ve anlam çıkarıyor. Zachau Türkiye direktörü olsa da, o anda Litvanya’da, Avusturya’da ya da Türkiye’de… Kağıttan dünyanın kağıt adamı. Dünyalı diyorlar ama uzaylı da denebilir. Kıdem tazminatlarının azaltılmasını isteyen Zachau, öğretmen maaşlarının OECD standartlarına göre yüksek kaldığını söyledi.
Fırsatı kaçırmayan Milli Eğitim Bakanı Hüseyin Çelik Zachau’ya destek verdi: “Gayri Safi Milli Hasıla’ya (GSMH) oranla, öğretmenlere verilen maaş, OECD ülkelerinin hepsinin üzerindedir. OECD’de birinciyiz. Türkiye eğitimi birinci önceliği yapmış durumda. Öğretmenler ne kadar yüksek maddi “endişe”lerden uzak olurlarsa, çocuklarımıza o kadar faydalı olabilirler.”
Ben de az kalsın Bakan gibi düşünüyordum. Kızıma özel ders aldırmak için tavsiye ve torpille bir öğretmen buldum. Günlerinden birinde boşluk olmuş. Bütçeniz nedir diye sordum. Bir buçuk saatine 220 YTL dedi. Cesaretimi toplayıp, aracı olanları da kırmamak için diğer hocalardan çok yüksek, bana neden olduğunu izah eder misiniz dedim. “Piyasa ekonomisi” hanımefendi diye söze başladı, “ben çok iyiyim” diye noktaladı. Aradakileri es geçiyorum. (Sonucu merak edenlere not: Çok soru sorduğum için benimle çalışmak istemediğini söyledi.)
Şimdi Bay Zachau bu rakamlara göre konuşuyorsa haklı. Aşağıda vereceğim tabloya göre konuşuyorsa, o zaman başka! (Kendi saat ücretinizi hesap etmeyi unutmayın!)
Eğitim-Sen rakamlarına göre “Türkiye’de göreve yeni başlayan bir öğretmen yılda 10 bin 82 Dolar, Almanya’da 40 bin 125 Dolar, Kore’de 30 bin 183 Dolar, İspanya’da 31 bin 847 Dolar alıyor. Türkiye’de en yüksek derecedeki öğretmen yılda 12 bin 196 Dolar Almanya’da 52 bin 62 Dolar; Kore’de 82 bin 915 Dolar; İspanya’da 46 bin 623 Dolar kazanıyor.
Satın alma gücü paritesi karşılaştırıldığında Türkiye’deki öğretmenlerin maaşı OECD’nin en yükseği. Çünkü Türk öğretmenlerinin kazancı kişi başı gelire oranlandığında 2,5 gibi bir oran çıkıyor. Bu bir refah göstergesi olabilir mi? (Türkiye’de kişi başına gelir OECD sıralamasında Meksika’nın arkasından sonuncu.)
Bırakalım öğretmenleri bir kenara Türkiye’deki hakim maaşlarına bakalım. Türkiye’de işe yeni başlayan bir hakimin yıllık kazancı 16,505 Dolar, Meksika’da 62,818 Dolar, Hırvatistan’da 29,651 Dolar. Türkiye’de bir yargıtay hakiminin yıllık kazancı 34,660 Dolar. Meksika’da 317,709 Dolar, Hırvatistan’da 67,330 Dolar (Uluslararası Şeffaflık Örgütü, Küresel Yolsuzluk Raporu 2007).
TÜRK-İŞ’in en son açıkladığı açlık ve yoksulluk sınırı araştırmasına göre: Dört kişilik ailenin açlık sınırı 688 YTL. Yoksulluk sınırı ise 2 bin 241 YTL. Asgari ücret ilk 6 ay için net 435 YTL, ikinci 6 ay için 457 YTL. Asgari ücret açlık sınırının altında.
Türkiye’deki maaşlarla OECD karşılaştırılması yapılırken ücretlilerin ödedikleri gelir vergisinin OECD sıralamasında üst sıralarda yer aldığını da unutmamak gerek.
ABD’de eğitim sektöründe ortalama saat ücreti 17,2 Dolar. Türkiye’de öğretmenlerin mevcut maaşlarını dikkate aldığımızda saatlik ücret ise 6,5 Dolar gibi. (Özel öğretmenlerinki 100 doları geçiyor.) Türkiye’de yeni belirlenen asgari brüt ücret için saatlik ücrete bakarsak 2,7 Dolar gibi bir rakam çıkıyor. Net asgari ücret içinse bu rakam 1,9 YTL civarında.
Araştırma şirketi Gfk, Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 20 ülkede 21 bin kişi üzerinde “endişe” araştırması yaptı. Türkiye’de “Bir endişem yok” diyenlerin oranı yüzde 13. İngiltere’de bu oran yüzde 43. Beni reddeden öğretmene sordularsa endişesi olmayabilir ama geri kalanların endişe duyduğunu söyleyen yüzde 87 içinde olmalı.
Kağıt adamlara endişe nasıl anlatılır? Endişenin dolar karşılığı olabilir mi?
