2023’de medya neye benzeyecek? Bu soruyu aralıklarla takip ettiğim Reuters Enstitüsü son araştırmasından ekonomik bir özetle aktarmak istiyorum. Tek cümleyle ifade etmek gerekirse medyanın başta ekonomi olmak üzere görünümü parlak değil, hatta bayağı karamsar. Medyadan beklenti ise pespembe. Ekonomik krizle takipçi arasına sıkışan yayıncılar “pembe gönlüm sende” sloganına yapışmış ayakta ve hayatta kalmaya çalışıyor. Pembe modası beni korkutuyor. Bu işin suyunun çıkmasını istemiyorum. Çünkü pembe çıkışımız. Bunu da sulandırmalarına izin vermeyelim, sorumlu okur ve izleyen olmaya gayret gösterelim. Lütfen!
KISACA EKONOMİSİ
Küresel ekonomik kriz medyayı bu kez şiddetli etkiledi. Medya gelirleri düşüyor, maliyetler artıyor, reklam veren ilgi kaybı yaşıyor, abonelik çözülüyor. Yayın dünyasının bugüne kadar bel bağlamış olduğu klasik gelir yapısı artık yok. Yayıncıların umudu içerik lisanslaması.
GENEL AHVAL
Gazeteciliğin temposu, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, küresel ısınmanın etkileri ve durmayan COVID korkusu, dünyanın her yerindeki belirsizlik yüzünden artıyor. Ama iç karartan gündem okuru haberden uzaklaştırıyor. Okur, izleyen, dinleyen her ne şekilde medyayı takip ediyorsa, umut, ilham ve fayda arıyor. Bulamayınca haberle bağını koparıyor. İleri yaştaki takipçiler bile Facebook ve Twitter gibi birinci nesil sosyal ağlardan sıkılmış görünüyor. Genç kullanıcılar TikTok gibi yeni ağlara göç ediyor. Öfke uyandıran haberlerden toplumsal fayda içeriklerine vurgu yapan haberlere kayış var. İnsan merkezli haberler prim yapıyor. Sosyal medyada “zararlı” içeriği kısıtlama düzenlemeleri haberciliği zorlaştırıyor.
PLATFORM BAROMETRESİ Yayıncılar hangi platformlara ilgi duyuyor diyecek olursak, Reuters gelir barometresi yapmış, 2023 şöyle olacak; Facebook (-30), Twitter (-28), TikTok (+63), Instagram (+50), YouTube (+47). Yayıncılar, podcast’lere ve dijital sese (%72) ve e-posta haber bültenlerine (%69) daha fazla kaynak ayıracaklarını söylüyor. Dijital video formatlarına yatırım (%67) arttı. Yalnızca %4’ü, metaverse’e yatırım öngörüyor. Metaverse şimdilik yayıncıların iştahını kabartmıyor.
KOMİK BİLE DEĞİL
Elon Musk’ın medyaya bomba gibi düştüğü, Twitter’ı zayıflattığı, bu haliyle Twitter’ın gazeteciliğin geleceğini olumsuz etkilediği düşüncesi hakim. Musk’ın bir sonraki hamlesini tahmin etmek imkansız olsa da CEO olarak kalmayacağı, Twitter’ın sahiplik değişikliğine gidebileceği öngörülüyor. Bu durumda LinkedIn (%42) en popüler alternatif, Mastodon (%10) ve Facebook (%7) mücadele ediyor.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ
İklim değişikliği, haberciliği etkiliyor. Yayıncıların yarısı (%49), kapsama alanını güçlendirmek için uzman bir iklimlendirme ekibi oluşturuyor, üçte biri daha fazla personel işe alıyor (%31). Yarıya yakını (%44) iklim tartışmasını örneğin iş ve spor gibi alanlara entegre ediyor. Yüzde 30 iklim değişikliği stratejisi geliştirdiğini söylüyor.
YAPAY ZEKA
Yapay zeka, kişisel bilgi ve şekilsel değişiklik olanağı sunuyor ama var olan etik sorunları derinleştiriyor. Medya şirketleri, ürünlerine hızla entegre ediyor. Yüzde 28 yapay zekanın faaliyetlerinin düzenli bir parçası olduğunu ve yüzde 39’u denemeler yaptıklarını söylüyor. ChatGPT ve DALL-E 2 gibi yeni uygulamalar da üretim verimliliği ve yeni yarı otomatik içerik türlerinin oluşturulması için fırsatları gösteriyor.
BASKI YOK OLUYOR
2023’te daha fazla gazetenin günlük baskı üretimini durdurduğunu duyacağız. Klasik oyuncular bile çevrim içine geçecek. TV özelinde de işler parlak sayılmaz. İzleyiciler haber yorgunluğundan ve yayıncıların rekabetinden şikayetçi. TV’de işten çıkarmalar yaşanacak. Bazı yayınlar sonlanacak. Netflix’in kısmen reklam tabanlı bir modele geçmesi, reklam gelirleri üzerindeki baskıyı artıracak.
DİĞER
Çevrimiçi harcadığımız sürede düşüş var, internette geçirilen toplam süre %13 azalmış. Sosyal ağlarda kısa video hikaye anlatımında yaratıcı çözümler artacak. Daha fazla yayıncı bu teknikleri benimseyeceğinden videolar uzayacak. Substack gibi içerik platformlarında bireysel gazetecilik gelişmeye devam edecek. Kolektifler ve mikro şirketler 2023’te trend olabilecek.Metaverse ne yaparsa yapsın bu yıl ilgi çekmeyecek. Akıllı gözlükler ve VR kulaklıklar, Apple kulaklıkları ya da bu yıl piyasaya sürülecek avatarlar gazeteciliği etkilemeyecek.
YENİ MODA
Yeni moda, “Açıklayıcı gazetecilik” – “Soru-Cevap” formatları “Çözüm Gazeteciliği” -“Olumlu Hikaye”. Çözüm ve yapıcı gazetecilik trend. Almanya’da üç medya şirketi, Deutsche Welle, RTL News ve Rheinische Post, “Bonn Gazetecilik ve Yapıcı Diyalog Enstitüsü”nü hayata geçirdi. “The Solutions Journalism Network” popüler bir girişim. BBC, Canlandırıcı Hikayeler adlı bir portal işletiyor, Guardian, The Upside’ı yarattı, Optimist Daily, The Good News Network ve Positive News, dengeyi sağlamaya çalışan bağımsız web sitelerine örnek.
PEMBE FURYASI
Pembe furya nereye gider bilinmez ama bazıları kişiselleştirme seçeneklerine, ruh hali kontrol düğmesi bile ekledi. İzleyicilerin kontrolü ele almasına yardımcı olacak araç geliştiriliyor; örneğin belirli web sayfalarını, tüm interneti ya da münferit bilgisayarı belirli bir süre engelleyebilen çapraz tarayıcılar geliştirdi. Sadece haber değil, kaygı uyandıran her türlü aktivite için kullanılabiliyorlar. FocusMe uygulaması düzenli mola hatırlatıcısı. Ebeveynler çocukların oyun sürelerini düzenlemede de kullanıyor. Bazı uygulamalar telefonunuzdan uzak durduğunuz süreyi ağaçların ve diğer bitki örtüsünün yeşerdiği bir oyuna dönüştürüyor. Gerçek dünyada ağaç dikimini teşvik ediyor.
Pembe gönlüm sende! Nereye kadar bilinmez.
