Geleceği tartışmaya başlayacağımız umuduyla, Türkiye’yi bekleyen uyum gündemine bakalım ister misiniz? “Sebep Sonuç İlişkisi” diye basma kalıp kullandığımız kavramın sonuç bölümüne bir dakika daha harcamak bile zaman kaybı. Sebeplere acil neşter gerekli.
Jeopolitik değişim, çevre, ekonomik kaygılar küresel ölçekte daha önce benzeri az görülmüş koşullar, zaten uyumsuz Türkiye için kaos yaratıyor. Kendimizle kavgaya nokta koymalı, ezberi bozmalıyız. 100 yıl önceki fabrika ayarlarına dönmek bile gelecek için daha kestirme bir yol.
Eğitim olarak geride, idrak olarak kayıptayız. Ait olmamız gereken dünya yeni kurallar koyarak yola devam ederken kimsenin dönüp bize bakacak zamanı da yok, arzusu da kalmadı. Küresel uyum çalışmaları kural ve eylemlerle, ticaretimizin yoğun olduğu ve katma değerli finansman olanaklarına ulaşmak istediğimiz Batı’daki yaşamı şekillendirmeye başladı. Çabaların sonuna gelinmiş değil. “Nereden başlayacağız?” sorusu lüks; acilen her yerden.
Gelecek dediğimizde, her ülkenin ve bölgenin kendi endişeleri diğerlerinden farklı olsa da ortak değerlerde birçoğu örtüşüyor. Thomson Reuters’ın 2023’te uyum ilkeleri konusunda hazırladığı raporda yer alan başlıklar, uyumsuzluğumuzun nerede yattığını açıkça gösteriyor. Uyum çalışmaları bir dizi regülasyon;
- Çevresel, sosyal ve yönetişim (ESG) Birleşmiş Milletler Sürdürülebilirlik Uyum İlkeleri
- Mevzuat değişikleri ve bütünü kendi içinde uyumlaştırma ve dış dünyayı bütüne uyuma yönlendirme çalışmaları
- Küresel siyasi gerilimler nedeniyle ortaya çıkan yaptırımlar
- Kaynağı belirsiz sermaye ile kara para aklamanın önlenmesi ve mali suçlarla ilgili uyum faaliyetleri
- Genişleme finansmanı ve uyum çabaları
- Dijital varlıklar ve kripto para birimiyle ortaya çıkan düzenin sisteme ya da sistemin bu düzene uyumunu sağlayacak olan kurallar
- Muhasebenin önemi ve ortak dile ulaşma zorunluluğu ile uyumlaştırma konusuna odaklanma
- Veri yönetişimi ve güvenliğinin sağlanması konusunda uyum çalışmaları
- Teknoloji, siber güvenlik ve AI-yapay zeka çalışmalarının uyumu
- İnsan sermayesinin uyumlaştırılması
- Çevresel, sosyal ve yönetişim (ESG)
ESG, bana göre sana göre olmaktan çoktan çıkmış küresel bir konu. Bununla birlikte her ülkenin kendi düzenleyici otoritesi var, düzenlemelere uygun iş yapmanın başlangıç maliyeti doğal olarak yüksek ama kaçınılmaz. ESG gündemi, yalnızca uygulanacak kurallar değil, aslında felsefe. İçselleştirmek gereken düşünce bütünü. Henüz eşitlerin bulunmadığı düzen, geç kalanları konuya giriş yaparken ayazda bırakacak. İklimle ilgili yönetmeliklerden raporlama direktiflerine, risk politikalarından yatırım stratejilerine, nihai müşteri koruma düzenlemelerinden çevre dostu uygulamalara, etik değerlere, ESG metriklerinin şeffaf olmasından pazar bütünlüğüne varan bu okyanusta uyum çalışmaları hararetle yürüyor.
- Mevzuat değişikliği ve uyumluluk talepleri
Bir örnek; Aralık 2022’de ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) menkul kıymetler yönetiminde önemli yapısal revizyona gitti. Pazar yapısı politikalar, prosedürler, teknoloji… Açıklamaları anlayacak yorumlayacak uyum sağlayacak ya da uyumlu alternatif geliştirebilecek eylemlere ihtiyaç var. Genelde rekabet, şeffaflık gibi duruyor… Detaya indikçe riskli tahvil satışı, komisyon mekanizması, yatırımcının korunması gibi başlıklar çıkıyor. AB uyum çalışmaları ABD’yle yarışacak kadar karmaşık. Çoğu reform istişare aşamasında. Üzerinde anlaşılanlar bu yıl devreye girecek.
- Küresel siyasi gerilimler ve yaptırımlar
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, benzeri görülmemiş bir dizi yaptırımı ateşledi. Kara para aklama karşıtı operasyonlar nedeniyle kurunun yanında yaşlar da yanıyor. Düzen oturmadı, uyumda hız gerek ama U dönüşlerine hazırlıklı olmak kaçınılmaz… İş yapmak her zamankinden zor, piyasalar mayın tarlası. Üstelik siyasi gerilimlerin ardı arkası gelmiyor.
- Kara para aklamanın önlenmesi ve mali suçlar
Uyum çalışmalarının 2023 odağında mali suçlar yer alıyor. Ve ilginçtir ucu bucağı yok. Yasaklı iş adamları, siyasetçiler… şaka değil. Eko sistemin içinde yalnızca kamu kurum ve kuruluşları değil, bu operasyonlarda aktif görev almaları istenen özel ve yarı özel finansal hizmet kuruluşlarının sayısı artıyor. Denetleme mekanizması derinleşirken genişliyor. Örnek mi; Birleşik Krallık Ekonomik Suç yasa tasarısının yürürlüğe girmesi bekleniyor. Böylece, ekonomik suçun işlendiği yerde yasa koyucunun hareketini kolaylaştırıp meşrulaştıracak. Kara paranın aklanması ve terörün finansmanı kimseyi teyet geçmeyecek.
- Yaygın finansman
Çatışma alanları toprak üzerinde görünse de ana konu servet paylaşımı.
Finansal hizmet firmaları faaliyetin gerçekleşip gerçekleşmediğine ya da teşebbüs aşamasında olup olmadığına bakmaktan işletmelerin yasaklı faaliyetlerini tarayabilecek. Yaptırımlar yağacak. Yaratıcı yasadışı yöntemlere karşı geliştirilen uyum ve iş birliği çalışmaları yoğun.
- Dijital varlıklar ve kripto para birimi
AB politika yapıcılar Kripto Varlık Piyasaları (MiCA) yönetmeliği metni üzerinde anlaştılar.
MiCA kripto düzenlemesi için bir plan haline gelecek, amaç spekülatif düşüşler, FTX’in çöküşüne benzer krizlere engel olmak. Özel sektörün yakın kontrolü, öz sermaye kontrolleri paketin içinde… Merkez Bankalarının dijital para birimlerine geçme çabaları, fiziksel nakiti ortadan kaldıracak dev adımlar yakında bu sinemada… Dışında kalanı bekleyen dünya tatsız.
- Muhasebe yöntemleri
Muhasebe yöntemleri radarda. Muhasebe sistemlerinin uyumu, likidite sorunları, varlıkların armoni içinde değerlendirilmeleri, yatırımcıyı koruyan muhasebe düzeni tek ses, tek nefese doğru yol alıyor. Her sabah Resmi Gazete’yi bugün torbadan ne çıkacak diye heyecanla okumaya başlama dönemi bitiyor mu dersiniz… İsterse bitmesin.
- Veri yönetişimi ve koruması
Veri yönetişimi, uyum çalışmaları için birkaç düzeyde önemli. Bunlardan biri yargı. 2023’de milat olacak veri stratejisi birçok ülkede sürüyor. Avrupa kıtası AB Komisyonu, Birleşik Krallık dahil büyük coğrafyada veri stratejisi konusunda ilerleme raporlarını yayınladı. Burada veri yönetişiminin firma düzeyinde de odakta olduğu görülüyor. Avrupa’nın yolsuzluk cenneti Ukrayna’da patlak veren savaş, usulsüzlüğün yayılmasında sistemi önce gafil avladı ama sanıyorum çok yaratıcı uyum kurallarına da kucak açtı.
- Teknoloji, siber güvenlik ve yapay istihbarat (AI)
Dijitalleşme ve teknoloji kullanımı yaygınlaştıkça doğal olarak finansal sistem büyüyor. Fintech, özellikle ödeme sistemlerinde uyumsuzluk pandemide kontrolü güç bir sitem yarattı. Finansal sistemleri kullananların önemli kısmı yapay zeka kullandıklarını ifade ediyor. 2023 uyum yönetmeliklerinde değişimin yılı olabilir.
- İnsan sermayesi
Uyumda uzmanlık cazip istihdam alanı. Demedi demeyin… Uyum yasalarında uzmanlık ucu kaçırılacak bir tema değil. Tabii ki gün gelecek sistem oturacak, uyum şemsiye altında denizde kum kadar çeşitli alanlar derinleşecek.
Okuduğumuz kitabın hala “giriş” bölümündeyiz, alem bitirmeden biz de okumaya başlamak zorundayız. Yakında yeni fasiküller çıkacak.
